Eerste druk
1941

De uitgever
Uitgeverij Het Spectrum B.V.

Jaar van uitgave
1979

Gegevens over de schrijver
Godfried Bomans is geboren in 's-Gravenhage op 2 maart 1913. Daar is hij ook opgegroeid. Later is hij rechten gaan studeren in Amsterdam, daarna is hij psychologie gaan studeren in Nijmegen. Tijdens zijn studententijd begon hij al met het schrijven van verschillende werken. Voorbeelden hiervan zijn het humoristische toneelstuk Bloed en liefde (1937), memoires of gedenkschriften van Mr. (in latere drukken ook wel minister) Pieter Bas (1937) en het fijnzinnige Erik of Het klein insectenboek (1941). Deze boeken zorgden voor een grotere bekendheid voor Godfried Bomans.

 

Inhoud

De negenjarige Erik Pinksterblom ligt in bed en kan niet slapen. Hij heeft het gevoel dat er 'iets groots' gaat gebeuren. Hij besluit om in afwachting van de grote gebeurtenis nog een beetje te leren voor een proefwerk dat hij de volgende dag heeft over het hoofdstuk 'Insecten' uit Solms' Beknopte Natuurlijke Historie.
Boven Eriks bed hangt een schilderij dat hij 'Wollewei' noemt en waarop alle insecten staan afgebeeld. Als hij verzucht dat hij daar zo graag eens zou zijn, gebeurt het wonder: Erik wordt piepklein en is opeens in het schilderij. Daar beleeft hij allerlei avonturen; hij is onder meer te gast bij de wespenfamilie Vliesvleugel, logeert een tijdje in hotel Het Slakkenhuis en hij sluit vriendschap met een vlinder. Ondergronds probeert hij een worm uit de knoop te halen en ontmoet hij een doodgraver die niet kan wachten tot Erik doodgaat en hem in afwachting van het heugelijke feit probeert vet te mesten. In de insectenwereld gonst het inmiddels van de geruchten over Erik, dat rare insect dat maar twee benen heeft en alles lijkt te weten wat voor de dieren zelf een raadsel is. Als Erik een mier ontmoet die hem meeneemt naar de mierenkolonie, wacht hem dan ook een warm onthaal. Erik besluit zijn ware aard te onthullen en de mieren in te schakelen om terug te keren naar de mensenwereld. 

 

Het vertelperspectief
Erik of Het klein insectenboek wordt verteld vanuit een hij- perspectief. Je komt wel alles van Erik te weten en alles wat Erik denkt, doet en ziet. Dit is een onbetrouwbaar perspectief. Dit komt omdat door het personale perspectief (het hij- perspectief) de lezer gemanipuleerd kan worden.

 

De tijd en de ruimte
Het boek is in chronologische volgorde geschreven. Er zijn geen flash- backs en er is ook weinig tijdverdichting. Af en toe wel natuurlijk, bijvoorbeeld als hij van de wespen naar het hotel gaat. Dan zit hij bij een hommel op zijn rug. Ze hebben dan waarschijnlijk een gesprek over "Schicksal der Gegenwart". Maar hier kom je niets over te weten. Het verhaal speelt zich af in een nacht, maar in het boek zijn het een paar dagen.
Het boek speelt zich af op de kamer van Erik en in schilderij "Wollewei". Erik gaat op bezoek bij verschillende insecten. Op het einde van het verhaal bevindt hij zich vaak onder de grond.

De titel en het motto
De titel is Erik of Het klein insectenboek. De titel spreekt voor zich. Er zit geen achterliggende gedachte bij.